براساس تحقیقات باستان شناسان کهنترین قطعه ریختهگری جهان یک قورباغه مسی متعلق به ۳۲۰۰سال پیش از میلاد مسیح که در بینالنهرین یافت شده است.
اولین کورههای ریختهگری از خاکرس ساخته شده و لایههایی از مس وچوب به تناوب در آن چیده میشد.
امروزه ریختهگری یک هنر است که با استفاده از علم و فن به کمک صنعت آمده است.
در واقع شکل دادن فلزات و آلیاژها را میگویند، که در کارگاهها و کارخانهها با ذوب کردن و ریختن مواد مذاب در قالب و آنگاه سرد کردن آن انجام میشود.
برخی فلزات بخاطر طبیعت متالوژیکی به روش ریختهگری شکل می گیرند، چدنها نمونهای بارز هستند.
در اکثر کالاهای تولید شده فولادی حداقل یک قطعه ریختهگری وجود دارد که میتواند از چند گرم تا چندین تن باشد.(دندانه یک زیپ تا قابهای بزرگ عقب کشتی)
چه زمانی ریختهگری انجام میشود؟
اغلب زمانی استفاده میشود که قطعات تولید شده دارای سطوح نامنظم، یا توخالی و حفرههای داخلی با اشکال پیچیده و بزرگ هستند. دراین صورت از الگو یا همان قالب با شکل مورد نظر استفاده میکنند.
جنس قالبها
ممکن است قالبهای مورد نظر ما چند بار مصرف یا یکبار مصرف باشند که در این صورت جنس آنها متفاوت است.
اگر قالب از جنس چوب، پلاستیک یا فلز ساخته شود چند بار مصرف میشود و اگر ازجنس موم ، فوم پلی استایرین ساخته شود یکبار مصرف محسوب میشود. برای ایجاد حفرههای داخلی قطعات از ماهیچه یا مغزه استفاده میکنند.
فرایند ریختهگری
ابتدا باید قطعهای که قرار است ریختهگری شود را طراحی کنیم و طبق طرحی که داریم قالب مورد نظر خود را (معمولا ازجنس ماسه) تهیه کنیم سپس فلزی که برای ساخت قطعه نیاز است انتخاب و مذاب کنیم.
اگر قطعه دارای تورفتگی یا برجستگی بود برای آنها ماهیچههایی در نظر بگیریم تا این ناهمواری را شکل دهد .
در نهایت مواد مذاب را داخل قالب میریزیم و در این هنگام باید گازهای متصاعد از درون قالب خارج شوند و قالب از مواد مذاب پر شود.
ریختهگری فولاد را میتوان به دو دسته شمشریزی وشکل ریزی دسته بندی کرد.
ریختهگری شکل ریزی
هرگاه قطعه مورد نظر ما شکل هندسی پیچیدهای داشته باشد مانند ساخت لنگر یک کشتی از ریختهگری به روش شکلریزی استفاده میشود.
ریختهگری به روش شکلریزی به چند طریق زیر انجام میشود.
ریخته گری ثقلی :در این روش مذاب با نیروی وزن خود قالب را پر میکند. ریختهگری تحت فشار:پیستون با فشار مواد مذاب را داخل قالب میکند. ریختهگری تحت خلا: مواد مذاب به کمک مکش وارد قالب میشود.
ریختهگری کوبشی: تلفیق ریختهگری و آهنگری است. مذاب با دمای مشخص و با فشار یک جک هیدرولیک وارد قالب میشود.
ریختهگری گریز از مرکز: به دو شکل افقی وعمودی همراه با چرخش قالب با نیروی گریز از مرکز تولید میشود.
ریختهگری در ماسه: قالب به کمک ماسه ساخته میشود و سپس مواد مذاب داخل حفره ریخته میشود.
ریختهگری پوستهای: برای ساخت قطعات تو خالی استفاده میشود.
ریختهگری توپر: به کمک پلی استایرن ساخته میشود، قطعات با دقت سطحی بالا تولید میشود.
ریختهگری دقیق:شباهت زیادی با ریختهگری توپر دارد، دقت ابعادی این روش بالاست.
ریختهگری شمشریزی
برای تولید مقاطع میانی فولاد مانند اسلب، بلوم و بیلت استفاده میشود.
ریختهگری شمش ریزی با مقاطع میانی به صورت پیوسته یا غیر پیوسته (تکباری) انجام میشود.
ریخته گری غیر پیوسته: این روش به صورت قالب افقی روباز و قالب عمودی از جنس چدن مورد استفاده قرار میگیرد. خروجی ریختهگری غیر پیوسته شمش فولاد است و با نورد سایر مقاطع تولید میشود.
ریختهگری پیوسته CCM
پر کاربردترین نوع ریختهگری مقاطع میانی است. به صورت عمودی استفاده میشود. مذاب فولاد پس از آمادهسازی از کوره قوس به پاتیل منتقل میشود.
در این روش امکان کنترل فرایند وجود دارد که برای تولید قطعات مطلوب است. در جهت کاهش هزینه و افزایش کیفیت موثر است.
از مزایای این مدل میتوان به تولید حجم بالای فلزات، تنوع وکیفیت بالای قطعات اشاره کرد.